Giá xăng, dầu đã giảm lần thứ 4 liên tiếp nhưng nhiều mặt hàng vẫn "điềm nhiên" giữ giá, neo ở mức cao. Tình trạng này đã xảy ra nhiều lần và lần này cũng không ngoại lệ. Vậy nguyên nhân là gì? Câu hỏi trên được đặt ra tại tọa đàm "Xăng dầu giảm giá, hàng hóa không giảm - Thực trạng và giải pháp" diễn ra chiều 4/8.
Thị trường có độ trễ, nhưng đang trễ quá
Theo bà Đinh Thị Nương, Phó cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), sở dĩ có tình trạng trên là do một số mặt hàng chịu ảnh hưởng tác động của giá xăng dầu, khi điều chỉnh giá giảm có thời gian, độ trễ để các đơn vị sản xuất kinh doanh, nhất là các đơn vị có mặt hàng chịu tác động trực tiếp bởi giá xăng dầu, phải rà soát lại những yếu tố chi phí hình thành giá, từ đó mới xác định giá bán giảm theo giá xăng dầu.
Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực đồng tình với quan điểm của lãnh đạo Cục Quản lý giá về chu trình, độ trễ của giá cả trên thị trường.
Tuy nhiên, ông Lực cho rằng cũng có một số nguyên nhân khác. Thông thường, các doanh nghiệp tính toán giá xăng dầu giảm như vậy, giả sử họ giảm ngay giá mặt hàng khác có liên quan thì lại sợ rằng, sau này tăng lên lại cực kỳ khó, người dân có khi lại phản đối, không đồng tình.
TS Cấn Văn lực đồng ý là thị trường có độ trễ nhưng không thể trễ tới hàng tháng, thậm chí là mấy tháng được (Ảnh: VGP).
"Đây là sự thận trọng nhưng không đủ thuyết phục bởi rõ ràng là "nước lên thì thuyền lên, nước xuống thì thuyền xuống". Đồng ý có độ trễ nhưng không thể là hàng tháng hay là đến mấy tháng được, mà rõ ràng chỉ sau một vài tuần, phải điều chỉnh ngay", ông Lực nói.
Thứ hai, sự vào cuộc của cơ quan chức năng cần phải sát tình hình hơn nữa. Thứ ba, theo TS Cấn Văn Lực, rất cần những ý kiến phản ánh của người dân. Người dân có quyền phản ánh nếu thấy giá xăng dầu giảm mà giá vận tải, giá một số mặt hàng mua bán, đi lại vẫn như cũ.
"Tôi cũng mong các cơ quan chức năng phải có các biện pháp xử lý kịp thời. Không thì người dân cảm thấy nản lòng bởi kiến nghị nhiều mà không được xử lý", TS Cấn Văn Lực lên tiếng.
Lý giải về vấn đề giá xăng giảm nhưng giá hàng hóa không chịu giảm, Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ Giao thông Vận tải) Trần Bảo Ngọc cho rằng khi giá tăng, có nhiều yếu tố để hình thành nên giá thành vận tải hay là giá thành dịch vụ nói chung, nên khi có một yếu tố biến động thì những đơn vị kinh doanh đều phải tính toán lại.
Thứ hai là người ta cũng cần phải xem xét các yếu tố tâm lý khách hàng rồi cả các đối thủ cạnh tranh. Thứ ba, đối với vận tải, ví dụ như vận tải đường bộ, taxi, người ta sẽ phải thực hiện kê khai giá với Sở Giao thông Vận tải; điều chỉnh đồng hồ tính tiền; phải in lại tờ niêm yết giá nên sẽ độ trễ một khoảng thời gian nhất định.
"Khi nhiên liệu, một yếu tố chiếm đến 30-40% chi phí cấu thành, đã giảm rồi màanh lại chưa kịp giảm hoặc là giảm chậm thì không đúng", ông Ngọc nói.
Muốn ngăn chặn từ xa, tất cả phải vào cuộc
Bà Đinh Thị Nương cho biết trước việc giá xăng dầu giảm nhưng giá nhiều mặt hàng có xu hướng neo cao, Bộ Tài chính tham mưu các biện pháp tăng cường quản lý điều hành giá và trình Chính phủ ban hành công điện chỉ đạo các bộ ngành, địa phương kiểm soát chặt chẽ giá cả các loại hàng hóa, dịch vụ khi giá xăng dầu giảm trong các kỳ điều hành vừa qua.
Đồng thời, Bộ Tài chính cũng trình Chính phủ phương án điều chỉnh VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu và thuế nhập khẩu đối với xăng động cơ không pha chì nhằm giảm chi phí nhập khẩu xăng và đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu.
Thứ hai, tăng cường việc tổ chức rà soát kê khai giá các mặt hàng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ giá xăng dầu, trường hợp có thể giảm giá thì yêu cầu các đơn vị thực hiện kê khai giá kịp thời để giảm giá.
Thứ ba, đối với hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chịu ảnh hưởng gián tiếp từ xăng dầu và có tác động đến cái chỉ số CPI cũng như ảnh hưởng đến đời sống của người dân và các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến giá cả thị trường và tổ chức nắm bắt tình hình thực hiện sản xuất kinh doanh của các tổ chức sản xuất kinh doanh để có biện pháp điều hành giá và bình ổn giá phù hợp.
Bà Nương cho rằng cần kiểm soát chặt chẽ giá cả các loại hàng hóa, dịch vụ khi giá xăng dầu giảm (Ảnh: VGP).
Theo chuyên gia Vũ Vinh Phú - nguyên Phó giám đốc Sở Thương mại Hà Nội - đến nay giảm giá xăng dầu mạnh nhưng mặt bằng giá thị trường đứng yên hoặc chỉ giảm chút ít, cần có thêm các giải pháp để ngăn chặn từ xa.
Trước tiên là vấn đề cung cầu hàng hóa, không để đứt gãy chuỗi cung ứng, nhất là giảm các khâu trung gian. Ví dụ, 1 kg thịt lợn trang trại bán lẻ tăng giá lên tới 170% do các khâu trung gian. Đó là yếu tố tồn tại lâu rồi, phải khắc phục để giải quyết bài toán giá.
Thứ hai, phải sử dụng sức mạnh của hệ thống chính trị, ngoài biện pháp hành chính, còn huy động hiệp hội bán lẻ, hiệp hội, Mặt trận Tổ quốc, các chợ, khu phố, làm sao những người buôn bán tự giác giảm một phần theo tiến độ giảm giá xăng dầu, chia sẻ khó khăn chung với xã hội.
"Nếu làm giải pháp đồng bộ, thì các chỉ đạo của Chính phủ sẽ được triển khai hiệu quả, đi vào cuộc sống, bảo đảm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát khoảng 4%. Công tác tổ chức thực hiện là quan trọng", ông Phú nhấn mạnh.
Ông Trần Bảo Ngọc cho biết hiện nay đã có đầy đủ công cụ, có Nghị định quy định về xử lý vi phạm trong lĩnh vực quản lý giá, tức nhưng đơn vị kê khai giá không phù hợp với tình hình nhiên liệu xăng dầu giảm sẽ bị phạt.
"Thứ nhất là anh phải kê khai giá, thứ hai là phải niêm yết giá và thứ ba là phải triển khai thực hiện thu giá theo đúng như đã niêm yết. Đối với xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ thì còn phải bổ sung thêm, thậm chí có thể anh phải trả lại tiền cho hành khách nếu thu quá và thậm chí là các đơn vị chức năng sẽ thu hồi phù hiệu", đại diện Bộ GTVT nói.
